دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم پر است از موجودات مختلف که ما تنها با تعداد کمی از آن‌ها آشنا هستیم. برای نمونه گیاهان موجوداتی هستند که دارای تنوع بسیار بالایی بوده و در بهتر کردن زندگی ما نقش زیادی دارند. میوه‌ها، سبزیجات، عرقیات، گیاهان دارویی و... همگی نمونه‌هایی از کاربرد گیاهان مختلف در بهبود سلامت ما هستند. با وجود نقش پررنگی که این دسته از موجودات در زندگی ما دارند، اما هنوز هم بسیاری از گیاهان به دلایل مختلف برای ما ناشناخته هستند و چیز زیادی از آن‌ها نمی‌دانیم. در حال حاضر گیاهانی وجود دارند که توسط مردم جهان در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند اما ما در ایران شاید حتی نام آن‌ها را نیز نشنیده باشیم! برای نمونه گیاه کینوا یکی از گیاهانی است که دارای خواص درمانی زیادی بوده و حتی یک وعده‌ی غذایی با ارزش محسوب می‌شود؛ با این وجود تاکنون آن را در هیچ فروشگاهی از نزدیک ندیده‌ایم و هیچ‌کس هم آن را به ما معرفی نکرده است. ما در این مقاله قصد داریم شما را با گیاه کینوا و دانه‌های آن آشنا کنیم و ببینیم که مصرف آن چه فوایدی را به دنبال دارد. همچنین نکاتی را درباره‌ی روش مصرف و شیوه‌ی خرید نیز توضیح خواهیم داد. اگر دوست دارید اطلاعات کاملی درباره‌ی کینوا کسب کنید، حتماً این مقاله را مطالعه کنید.
کینوا (Quinoa) یکی از گیاهانی است که بیشتر در آب و هوای کوهستانی کشورهای آمریکای جنوبی رشد می‌کند. گیاه کینوا دارای دانه‌هایی است که خواص غذایی فراوانی دارند. علاوه بر دانه‌ها، خود گیاه کینوا نیز فواید زیادی دارد و از برگ‌های آن به صورت خام یا پخته شده می‌توان در وعده‌های غذایی استفاده کرد. کینوا در برابر سرما و گرما مقاوم است و در زیست‌بوم‌هایی که خشک و نیمه‌خشک باشند، بیشتر رشد می‌کند. به همین خاطر حتی در نواحی که دارای آب کافی نباشند نیز می‌توان گیاه کینوا را پیدا کرد. فصل کاشت و برداشت کینوا از نیمه‌های بهار یعنی اردیبهشت‌ماه آغاز می‌شود و تا نیمه‌ی تابستان یعنی مردادماه ادامه پیدا می‌کند. آشنایی بشر با گیاه کینوا به بیش از پنج هزار سال می‌رسد و در طب سنتی ملل هم به عنوان یکی از گیاهان با ارزش مورد توجه قرار دارد. در آمریکای جنوبی کینوا برای همگان گیاهی آشنا است و بسیار مورد مصرف قرار می‌گیرد. بومیان این مناطق اعتقاد دارند که دانه‌های کینوا از همه‌ی دانه‌های گیاهی خواص بیشتری دارد. البته در ایران کمتر کسی با این گیاه آشنایی دارد و بسیاری از افراد ممکن است حتی نامش را نیز نشنیده باشند! به همین خاطر با وجود مساعد بودن آب و هوا برای کاشت کینوا در برخی از مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور، این کار در سطح وسیع انجام نمی‌شود و در نتیجه جامعه‌ی ایرانی از خواص فوق‌العاده‌ی این گیاه و دانه‌هایش محروم هستند. کشور بولیوی یکی از قطب‌های اصلی کشت گیاه کینوا محسوب می‌شود؛ به طوری که سالانه حدود سی هزار تن کینوا را به کشورهای مختلف جهان صادر می‌کند. همچنین کشورهای پرو و شیلی نیز سطح قابل‌توجهی از زمین‌های کشاورزی خود را به پرورش این محصول اختصاص می‌دهند. با وجود اینکه دانه‌های کینوا شبیه به دانه‌ی غلات هستند، اما نمی‌توان آن‌ها را جزو غلات محسوب کرد.
در کینوا چه ترکیباتی یافت می‌شود؟
در دانه‌های کینوا می‌توان انواع ترکیباتی را که برای بدن مفید و ضروری هستند، پیدا کرد؛ کینوا را می‌توان یک منبع سرشار از انواع پروتئین دانست و به همین خاطر در رژیم غذایی افراد گیاه‌خوار گنجانده می‌شود. دانه‌های کینوا که از نظر ظاهری کمی به دانه‌های برنج شباهت دارند، دارای ترکیباتی همچون منیزیم، پتاسیم، فسفر و دیگر مواد معدنی هستند که قادرند کمبود ویتامین‌های بدن را جبران کرده و مقاومت بدن را در برابر ابتلا به انواع بیماری‌ها افزایش دهند. همچنین کینوا سرشار از آهن است و برای افراد مبتلا به کم‌خونی گزینه‌ی مناسبی به شمار می‌رود. همان‌طور که می‌دانیم، انرژی بدن ما از سوخت و ساز انواع کربوهیدرات‌های مفید تأمین می‌شود؛ جالب است بدانید که کینوا یک منبع فنی سرشار از این کربوهیدرات‌ها است که مصرف آن می‌تواند خستگی‌ها را از بین برده و در بدن انرژی زیادی را تولید کند. دارا بودن فیبر به میزان زیاد از جمله ویژگی‌های ترکیبی دیگری است که گیاه کینوا به خود اختصاص داده است و به همین خاطر مصرف آن برای کاهش قند خون و کنترل آن در افراد مبتلا به دیابت مؤثر است. کینوا همچنین دارای آمینواسیدهای ضروری برای سلول‌های بدن ما بوده و کمتر ماده‌ای را می‌توان یافت که به اندازه آن از این نوع آمینواسیدها در خود داشته باشد.تمام موارد ذکر شده در مجموع دست به دست هم داده‌اند تا کینوا و دانه‌های آن را به یک غذای کامل برای میان وعده و حتی وعده‌های اصلی تبدیل کنند.
مصرف کینوا چه فوایدی دارد؟
همان‌طور که اشاره شد، گیاهکینوا دارای ارزش غذایی بسیار بالایی است؛ به خاطر همین و در جهت آشنایی مردم جهان با چنین ماده‌ای و ایجاد رغبت به استفاده از آن، سال 2013 از سوی سازمان خواروبار جهانی سازمان ملل، سال 2013 به عنوان سال کینوا نام‌گذاری شد. برخی به دلیل ارزش غذایی بسیار بالای دانه کینوا از آن با عنوان دانه‌ی طلایی نام می‌برند و برخی دیگر به دلیل داشتن انواع اسیدهای چرب مفید آن را به عنوان خاویار گیاهی می‌شناسند. ارزش غذایی گیاه کینوا و دانه‌ی آن با ارزش غذایی شیر برابری می‌کند. فیبرهای موجود در کینوا در آب حل نمی‌شوند و به همین خاطر قدرت جذب بالایی نسبت به آب دارند؛ در نتیجه با ورود این دانه‌ها به معده بخشی از رطوبت را به خود جذب کرده و حجیم می‌شوند. این خاصیت برای افرادی که قصد لاغر شدن دارند و به دنبال یک رژیم غذایی مناسب هستند، بسیار مفید است؛ زیرا با ایجاد احساس سیری مانع از تحمل رنج گرسنگی می‌گردد و گرفتن رژیم را آسان‌تر می‌سازد. برخلاف برخی دانه‌های گیاهی که چربی بالایی دارند، دانه‌های کینوا زیاد چرب نیستند و در نتیجه می‌توانند به جای انواع مواد نشاسته‌ای مانند برنج، نان و ماکارونی استفاده شوند. مواد معدنی موجود در کینوا به آن خاصیت آنتی اکسیدانی می‌دهد و سبب می‌شود که مقاومت بدن در برابر رادیکال‌های آزاد بالا رفته و احتمال ابتلا به انواع سرطان‌ها تا حد قابل توجهی کاهش یابد. انواع بیماری‌های روحی مانند استرس و افسردگی به طور غیرمستقیم و مستقیم با ایجاد رادیکال‌های آزاد باعث پیری زودرس می‌شوند و مشکلات آب و هوایی نیز به این مسئله بیشتر چنگ می‌زنند؛ در این میان مصرف کینوا سلامت سلول‌ها را در برابر این عوامل مخرب تضمین خواهد کرد. در دانه کینوا ماده‌ای به نام ریبوفلاوین وجود دارد که می‌تواند میگرن را بهبود بخشد.
چه بیماری‌هایی با کینوا می‌توانند درمان شوند؟
کینوا نه تنها ارزش تغذیه‌ای بالایی دارد، بلکه می‌تواند به رفع مشکلات جسمی نیز کمک کند و در بهبود برخی از بیماری‌ها مؤثر واقع گردد. کینوا برای درمان انواع مشکلات گوارشی مناسب است و یا حداقل با معده افرادی که این قسم از بیماری‌ها را دارند، سازگار است. همچنین افرادی که دارای کلسترول بالا هستند، می‌توانند با مصرف کینوا به سلامت رگ‌ها و عروق قلبی خود کمک کنند. فیبر موجود در کینوا زمانی که با رطوبت تماس پیدا می‌کند، به خود یک حالت ژله مانند می‌گیرد و در نتیجه اجازه نمی‌دهد که کلسترول به روده‌ها جذب شده و سلامتی را تهدید کند. مصرف کینوا رگ‌ها را از هرگونه رسوب و آلودگی پاک‌سازی می‌کند که در نتیجه چنین کاری رگ‌ها بازتر شده و گردش خون به صورت هرچه بیشتر و بهتر انجام می‌پذیرد؛ با بهبود عمل خون‌رسانی به اندام‌های مختلف بدن، سلامت آن‌ها تضمین شده و از وقوع بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری به عمل خواهد آمد. مصرف کینوا همچنین در بهبود کلیه‌ی بیماری‌های مرتبط با قند خون، مشکلات گوارش، مشکلات تنفس و عروق قلبی مؤثر است.
کینوا را چگونه باید مصرف کرد؟
دانه کینوا را به روش‌های مختلفی می‌توان به مصرف رساند. به طور کلی این دانه را هم به صورت خام و هم به صورت پخته شده می‌توان مصرف کرد که البته روشن است که مصرف آن به صورت خام به دلیل حفظ ویتامین‌ها و مواد معدنی، دارای ارزش غذایی بیشتری خواهد بود. اگر قصد دارید کینوا را به صورت پخته شده میل کنید، می‌توانید آن را به عنوان جایگزینی برای برنج در نظر بگیرید. برای مثال پس از پخت، آن را به همراه مرغ پخته شده یا انواع خورش‌ها میل کنید. در این حالت روش پخت آن تقریباً مانند برنج است و باید یک مرحله برای دم کشیدن نیز به آن اختصاص دهید. البته مدت زمان مورد نیاز برای پخته شدن دانه‌های کینوا از برنج کمتر است. از دانه‌های کینوا می‌توان در کلیه‌ی غذاهایی که با برنج تهیه می‌شوند، به عنوان جایگزین برنج استفاده کرد. برای نمونه در تهیه‌ی محتویات انواع دلمه و کوفته می‌توان از دانه‌های کینوا استفاده کرد. در تهیه‌ی انواع سوپ‌ها و انواع آش‌ها نیز می‌توان از دانه کینوا به عنوان ماده اصلی به جای برنج یا رشته‌های خمیری استفاده کرد. مصرف کینوا به صورت خام نیز امکان‌پذیر است؛ به این منظور می‌توان آن را همراه با انواع سالاد و دسر میل کرد تا از خواص بی‌نظیر آن بهره‌مند شد. اگر تا به حال این محصول مفید را مصرف نکرده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم برای یک بار هم که شده آن را امتحان کنید!
آیا مصرف کینوا عوارض دارد؟
با وجود خواص فراوانی که دانه کینوا دارد، باید توجه داشت که مصرف غیر اصولی آن می‌تواند مضراتی را به همراه داشته باشد و منجر به ایجاد عوارضی شود. یکی از عوارض احتمالی به وجود ماده‌ای به نام ساپونین در دانه‌ها برمی‌گردد؛ ساپونین در حقیقت پوششی است که دانه‌های کینوا را تحت احاطه قرار داده است و اگر وارد بدن شود، می‌تواند منجر به التهابات معده، صدمه دیدن روده‌ها و دل پیچه گردد. به همین خاطر باید قبل از مصرف دانه‌های کینوا آن‌ها را به خوبی با آب شستشو داد تا ساپونین از بین برود. سؤال دیگری که گاهی برخی افراد می‌پرسند آن است که آیا کینوا گلوتن دارد و مصرف آن برای افرادی که به گلوتن حساسند، مشکل ایجاد می‌کند؟ در بخش بعد به این سؤال پاسخ خواهیم داد.
آیا افراد حساس به گلوتن می‌توانند کینوا را مصرف کنند؟
قبل از پاسخ دادن به این سؤال باید ببینیم که گلوتن چگونه ماده‌ای است؛ گلوتن یکی از موادی است که جزو خانواده‌ی پروتئین‌ها محسوب می‌شود. این ماده با اینکه به خودی خود ماده‌ی مضری به شمار نمی‌آید، اما برخی افراد نسبت به مصرف آن حساس هستند و دچار مشکلات گوارشی می‌گردند. غلات به صورت کم و بیش میزانی از گلوتن را در خود دارند؛ برای نمونه گندم یکی از غلاتی است که به میزان زیادی در آن گلوتن یافت می‌شود. گلوتن خاصیت چسبی دارد و می‌توان گفت که عامل کش آمدن خمیر نیز همین ماده است. این ماده وقتی به معده‌ی برخی افراد حساس به گلوتن وارد می‌شود، حساسیت‌هایی را ایجاد کرده و آن‌ها را اذیت می‌کند. از آنجایی که اساساً کینوا جزو غلات محسوب نمی‌شود، در دانه‌های کینوا گلوتن وجود ندارد و می‌توان آن را یک غذای بدون گلوتن به حساب آورد. البته باید توجه داشت که در دانه‌های کینوا ماده دیگری به نام پرولامین وجود دارد که ممکن است نقشی شبیه به گلوتن را در بدن افراد حساس به گلوتن ایجاد کند. به همین خاطر بهتر است افراد حساس، به منظور احتیاط بیشتر در ابتدا میزان کمی از کینوا را مصرف کنند و اگر با مشکل خاصی مواجه نشدند، آن را در برنامه‌ی غذایی ثابت خود جای دهند.
برای خرید کینوا باید به چه نکاتی دقت کرد؟
در حال حاضر نمی‌توان به راحتی کینوا را در هر مغازه یا فروشگاهی پیدا کرد. به همین خاطر ممکن است کار خرید آن قدری با دشواری همراه باشد. البته یک پیشنهاد بهتر آن است که از فروشگاه‌های اینترنتی خرید کنید؛ در این صورت می‌توانید تنها با چند کلیک هر مقدار از این محصول را خریداری کرده و از خواص فوق‌العاده‌ی آن بهره‌مند شوید. در صورتی که تصمیم به خرید اینترنتی کینوا گرفته‌اید باید دقت داشته باشید که کینوای ارگانیک و سالم را خریداری کنید. شاید با خود بپرسید مگر کینوای غیرسالم هم وجود دارد؟! در پاسخ باید گفت که بله وجود دارد؛ امروزه بخش عمده‌ای از محصولات کشاورزی با استفاده از سموم آفت‌کش و مواد شیمیایی رشد داده می‌شوند که این سموم وقتی وارد بدن ما شود، می‌تواند آسیب‌های جدی را به سلامتی ما وارد سازد. برای نمونه شیوع بسیار بالای سرطان در کشور یکی از پیامدهای مصرف محصولات غیر ارگانیک است که متأسفانه کمتر مورد توجه خانواده‌ها قرار می‌گیرد. به همین خاطر اگر می‌خواهید از فروشگاه‌های اینترنتی کینوا را خریداری کنید، حتماً محصولات ارگانیک را تهیه کنید. در تولید و فرآوری محصولات ارگانیک از هیچ‌گونه سم یا ماده شیمیایی استفاده نشده و به همین خاطر کاملاً سالم محسوب می‌شوند و می‌توانند تأثیرات خود را به بهترین وجه ممکن بگذارند.
جمع‌بندی
همان‌طور که در متن مقاله توضیح داده شد، کینوا یکی از گیاهان بومی آمریکای جنوبی محسوب می‌شود که به ویژه در کشور بولیوی در سطح وسیع کشت می‌گردد. زیست‌بوم این گیاه نواحی خشک و نیمه‌خشک است و به همین خاطر در کشور ما امکان کشت آن وجود دارد. البته در حال حاضر این گیاه به صورت محدود و گلخانه‌ای در برخی نقاط کشور پرورش می‌یابد که محصولات آن بیشتر از طریق فروشگاه‌های اینترنتی قابل خریداری هستند. از آنجایی که دانه‌های کینوا سرشار از آمینواسیدهای ضروری بوده و کاهش‌دهنده‌ی کلسترول هستند. از این گیاه با عنوان خاویار گیاهی نیز یاد می‌شود که این نام‌گذاری نشان‌دهنده‌ی خواص قابل توجه آن است. همچنین مصرف کینوا در کنترل قند خون مؤثر بوده و در بیماران دیابتی هیچ مشکلی را ایجاد نمی‌کند. علاوه بر این موارد، افرادی که تصمیم دارند لاغر شوند می‌توانند در برنامه‌ی غذایی خود مصرف دانه‌های کینوا را به عنوان جایگزینی برای برنج، ماکارونی و حتی نان در نظر بگیرند. کینوا برخلاف بسیاری از غلات مانند گندم و جو فاقد گلوتن است؛ به همین خاطر افرادی که معده‌ی حساسی دارند و یا با مصرف گلوتن دچار مشکل می‌شوند، لازم نیست نسبت به مصرف کینوا نگران باشند. دانه‌های کینوا ظاهری شبیه به دانه‌های برنج دارند و می‌توانند آب را به خود جذب کنند. بهتر است قبل از مصرف، این دانه‌ها را با آب به خوبی شست‌وشو داد؛ زیرا وجود ماده‌ای به نام ساپونین می‌تواند حساسیت‌هایی را در برخی افراد به وجود آورد و عمل شست‌وشو مانع از این مسئله می‌گردد. اگر قصد خرید کینوا را دارید، حتماً از فروشگاه‌های معتبر آن را خریداری کنید و در صورتی که می‌خواهید از طریق اینترنت آن را تهیه کنید، حتماً به ارگانیک بودن محصول دقت کنید؛ فراموش نکنید که محصولات ارگانیک هم طعم بهتری دارند و هم از نظر ارزش غذایی در جایگاه بالاتری نسبت به محصولات غیر ارگانیک قرار می‌گیرند.
دیدگاه خود را بنویسید