استویا چیست و چه خواصی دارد؟
همه‌ی ما کم و بیش به شیرینی علاقه داریم و از این طعم خاطره‌های خوبی داریم؛ از چایی شیرین در وعده‌های صبحانه گرفته تا انواع کیک و کلوچه و شکلات همگی در ذهن ما طعم شیرینی را تداعی می‌کنند. قند، شکر، عسل و نبات همگی نمونه‌هایی از شیرین‌کننده‌هایی هستند که از آن‌ها برای شیرین کردن نوشیدنی خود و یا تهیه‌ی خوراکی‌های شیرین استفاده می‌کنیم. مصرف قند و شکر البته همیشه دردسرهای مربوط به خود را هم دارد؛ دردسرهایی مثل خرابی دندان در اثر استفاده‌ی بیش از حد، چاقی و اضافه وزن، افزایش قند خون و... اما واقعاً چگونه می‌توان کاری کرد که با این مشکلات مواجه نشویم؟ به نظر می‌رسد اگر بتوانیم یک جایگزین مناسب برای قند و شکر پیدا کنیم، به این هدف دست پیدا کرده‌ایم؛ اما چه جایگزینی؟ واقعاً مگر ماده‌ی دیگری هم هست که تا این حد شیرین باشد؟! ما در این مقاله قصد داریم به این سؤال پاسخ بگوییم و به شما گیاهی را معرفی کنیم که نه تنها می‌تواند به جای قند و شکر مورد استفاده قرار گیرد، بلکه حتی چند صد برابر از آن شیرین‌تر است! باور نکردنی به نظر می‌رسد؛ نه؟! گیاهی که قرار است به شما معرفی کنیم، استویا نام دارد که گیاهی با برگ‌های بسیار شیرین است. شاید بسیاری از ما حتی تاکنون نام این گیاه را هم نشنیده باشیم، اما جالب است بدانید که استویا در بسیاری از کشورهای جهان یک قند طبیعی شناخته شده است و در وعده‌های مختلف غذایی و میان وعده‌‌ها به عنوان شیرین‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مقاله را به طور کامل بخوانید تا با خواص شگفت‌انگیز استویا آشنا شوید!
استویا چیست؟
استویا در حقیقت یکی از انواع گیاهان است که گاه از آن با نام‌های فارسی شیرین برگ و یا شکربرگ نیز یاد می‌شود. علت نام‌گذاری آن به شیرین برگ دقیقاً به دلیل شیرین بودن برگ‌های آن است. گیاه استویا یکی از گیاهان بومی آمریکای جنوبی است که در آب و هوای نسبتاً گرم رشد می‌کند. شیرینی برگ‌های استویا یک شیرینی کاملاً طبیعی محسوب شده و قند موجود در این گیاه را می‌توان جزو بهترین قندهای گیاهی به شمار آورد. مصرف استویا برخلاف قند و شکر صنعتی عوارض چندانی ندارد و آسیبی به دستگاه گوارشی نمی‌رساند. از آنجایی که شرایط رشد گیاه نسبتاً گرم و مرطوب است، در زیست‌بوم گیاهی ایران به ویژه در استان‌های جنوبی کشور می‌تواند یک گزینه‌ی بسیار خوب برای کشت به حساب آید. در حال حاضر قند و شکری که ما مصرف می‌کنیم از گیاهانی مانند چغندر قند و نیشکر استخراج می‌شود؛
اما جالب است بدانید که میزان قند موجود در دانه‌های گیاه استویا حدود 300 برابر قند موجود در نیشکر و چغندر قند بوده و از این نظر یک منبع بسیار غنی به حساب می‌آید. در حال حاضر کشورهایی مانند برزیل، چین، پاراگوئه، ژاپن، کره جنوبی و مالزی جزو مناطق اصلی کشت گیاه استویا محسوب می‌شوند. ژاپن را می‌توان نخستین کشور در آسیا دانست که اقدام به کاشت گیاه شیرین برگ نمود. گیاه استویا به طور کلی در راسته‌ی گیاهان شیرین‌کننده قرار دارد و به دلیل اینکه علیرغم قند و شکر صنعتی نسبت به انسولین بدن واکنشی نشان نمی‌دهد، می‌تواند به عنوان جایگزین بسیار مناسبی برای قند و شکر مورد استفاده قرار گیرد. به گیاه استویا همچنین در اصطلاح عامیانه برگ عسلی نیز گفته می‌شود و در حال حاضر در برخی نقاط ایران به صورت محدود و پراکنده کشت آن صورت می‌گیرد.
در استویا چه ترکیباتی وجود دارد؟
در گیاه استویا انواع شیرین‌کننده‌‌ها با کالری کم وجود دارد؛ ترکیباتی مانند فیبر، انواع مختلف پروتئین‌ها، انواع مختلف ویتامین‌ها، مواد معدنی، طعم‌دهنده‌ها و ترکیبات متعدد فیتو نوترینت از جمله موادی هستند که در ساختار استویا وجود دارند. طعم شیرین این گیاه به خاطر وجود عوامل گلیکوزیدی است که در به وجود آوردن قند استویا مؤثرند. این گیاه همچنین دارای ساختار دی ترپن بوده که در آن ماده‌ای به نام استویوزید دیده می‌شود. می‌توان گفت که بخش قابل توجهی از شیرینی گیاه نیز مربوط به همین استویوزید است و این ماده نسبت به سایر مواد در به وجود آمدن طعم شیرین گیاه بیشتر نقش دارد.
مصرف استویا چه فوایدی دارد؟
به طور کلی خواص گیاه استویا را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد؛ دسته اول خواصی هستند که بر سلامت عمومی بدن و پیشگیری از بیماری‌‌ها تأثیر می‌گذارند و دسته دوم نیز خواصی‌اند که در راستای بهبود سلامت پوست مورد توجه قرار دارند. در این بخش ما درباره‌ی هر دو دسته توضیحاتی را ارائه خواهیم داد.
سلامت پوست
دانه استویا دارای میزان قابل توجهی آنتی اکسیدان است که خاصیت ضد سرطانی دارند و از انواع سرطان پوست جلوگیری می‌کنند. از آنجایی که این دانه‌‌ها سرشار از ویتامین c هستند در رفع چین و چروک‌های پوست نیز می‌توانند مؤثر باشند و از فرا رسیدن پیری زودرس پوست جلوگیری کنند. هم خود گیاه و هم دانه‌های آن، به ویژه در تولید محصولات آرایشی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند و آن دسته از خانم‌هایی که نسبت به لطافت و شادابی پوست خود حساسیت ویژه دارند، می‌توانند با مصرف ماسک ضد چروک استویا از پوست خود مراقبت‌های ویژه را به عمل آورند. روش تهیه‌ی این ماسک بسیار ساده بوده و بدین منظور کافیست تنها یک قاشق از پودر برگ‌های خشک گیاه استویا را با شیر یا ماست ترکیب کنید؛ ماسک آماده شده باید برای 20 دقیقه بر روی پوست صورت قرار گیرد و پس از آن با آب ولرم شسته شود تا تأثیرات خود را بر جای بگذارد. استفاده‌ی هفتگی از این ماسک و یا هر دو هفته یک‌بار می‌تواند تغییرات قابل‌توجهی را در راستای شادابی و روشنی پوست به وجود آورد. از دیگر کاربردهای گیاه استویا بهبود بیماری‌های پوستی و از بین بردن لکه‌های مختلف است. همچنین این گیاه به درمان اگزما کمک کرده و خارش‌هایی را که در اثر آن ایجاد می‌شوند را از بین می‌برد. بدین منظور کافیست آن را به صورت موضعی بر روی ناحیه‌ی مورد نظر از پوست اعمال کنید تا از فواید درمانی آن بهره‌مند شوید.
سلامت عمومی بدن
برخلاف قند و شکر و بیشتر شیرینی‌ها که کالری بسیار زیادی را در بدن آزاد می‌کنند، گیاه استویا جزو گیاهان قندی با کالری کم است که نه تنها سطح قند خون را افزایش نمی‌دهد، بلکه آن را ثابت نگه داشته و در نتیجه به افرادی که قصد کم کردن وزن خود و لاغری را دارند، کمک زیادی می‌کند. بدین منظور تنها کافیست افرادی که در حال گرفتن رژیم لاغری هستند، قبل از وعده‌های غذایی اصلی استویا را مصرف کنند تا با دریافت احساس سیری نیازی به خوردن غذای زیاد نداشته باشند. یکی دیگر از موارد درمانی گیاه استویا تأثیر آن بر کنترل میزان قند خون است و به همین خاطر مصرف آن برای افراد مبتلا به دیابت هیچ‌گونه مشکلی را ایجاد نمی‌کند. افرادی که از این بیماری رنج می‌برند و همچنین کلیه‌ی افرادی که قصد کنار گذاشتن قند و شکر را دارند، می‌توانند بر روی استویا به عنوان یک گزینه‌ی جایگزین بسیار مناسب حساب کنند. از دیگر فواید استویا سم‌زدایی از بدن است و به همین خاطر افرادی که در شهرهایی با هوای آلوده زندگی می‌کنند می‌توانند برای پاک‌سازی سموم بدن خود این گیاه را مصرف کنند. مصرف آن همچنین برای افرادی که در مرحله‌ی ترک سیگار قرار دارند، بسیار مناسب بوده و فرآیند دفع نیکوتین از بدن آن‌ها را سرعت می‌بخشد. همچنین این خاصیت برای افراد دارای کبد چرب نیز مناسب است و به درمان چربی کبد آن‌ها کمک می‌کند. سم‌زدایی این گیاه سبب شده تا از آن به عنوان یک دهان‌شویه‌ی طبیعی برای از بین بردن باکتری‌های دهان و دندان استفاده شود که این امر پوسیدگی دندان و لثه را از بین خواهد برد. میزان بالای آنتی اکسیدان موجود در استویا احتمال ابتلا به انواع سرطان را در افراد کاهش می‌دهد و استویوسایدی که در آن وجود دارد، به کاهش فشار خون در افراد با فشار بالا کمک شایانی می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف گیاه استویا می‌تواند سطح کلسترول خون را تا حد قابل‌توجهی کاهش دهد و از میزان تری گلیسیرید بالای خون کم کند که این موضوع در نهایت خطر ابتلا به انواع بیماری‌های قلبی را کاهش خواهد داد و از حملات قلبی پیشگیری خواهد کرد.
عوارض و مضرات مصرف استویا چیست؟
با اینکه استویا یک گیاه سرشار از خاصیت است، اما باید توجه داشت که زنان باردار نباید در دورانی که وضع حمل می‌کنند و یا به نوزاد خود شیر می‌دهند، این گیاه را مصرف کنند. اگرچه اطلاعات دقیقی از جزییات تأثیر مصرف استویا بر روی زنان به دست نیامده است، اما پزشکان احتمال می‌دهند که وجود برخی ترکیبات مانند ساخارین در این گیاه باعث به وجود آمدن برخی ناهنجاری‌های پس از زایمان گردد. به همین خاطر بهتر است زنان باردار و زنان شیرده در مصرف آن احتیاط به خرج دهند. همچنین بیمارانی که دیابت دارند و در عین حال دارای فشار خون پایینی هستند، بهتر است نسبت به مصرف استویا از خود احتیاط نشان دهند؛ زیرا این گیاه به طور کلی فشار را کاهش می‌دهد و این مسئله ممکن است برای این دسته از افراد مشکلات خاصی ایجاد کند. بنابراین بهتر است این افراد مصرف استویا را در سطح کم نگه داشته و بعد از هر دفعه مصرف، میزان قند و فشار خون را اندازه‌گیری کنند. یکی دیگر از عوارض احتمالی استویا ایجاد واکنش‌هایی در بدن برخی افراد است که این اتفاق بیشتر در دستگاه گوارشی رخ می‌دهد. عوارضی مانند نفخ، دل پیچه و سردرد جزو عوارض احتمالی مصرف استویا هستند که تنها در افرادی که دارای آلرژی‌های خاص باشند، نمایان می‌شوند.
استویا را چگونه می‌توان مصرف کرد؟
برای مصرف گیاه استویا و بهره‌مندی از خواص بی‌نظیر آن چند راه وجود دارد؛ روش اول آن است که برگ‌های آن را در زمانی که تازه و سبز هستند در انواع خوراکی‌‌ها و نوشیدنی‌‌ها مانند چای، سس، سالاد و... قرار داده و به مصرف برسانیم. روش دوم استفاده از برگ‌های خشک است که در این حالت می‌توان آن‌ها را در چای یا آب جوش ریخت و از شیرینی آن استفاده نمود. همچنین می‌توان برگ‌های خشک شده را آسیاب نموده و به صورت پودر به همراه خوراکی‌‌ها و نوشیدنی‌‌ها استفاده کرد. لازم به ذکر است که شیرینی برگ‌های سبز استویا از شیرینی برگ‌های خشک آن کم‌تر است؛ اما به هر صورت نسبت به قند و شکر شیرینی بسیار بیش‌تری از آن احساس می‌شود. جالب است بدانید که شیرینی هر قاشق از پودر برگ‌های استویا با شیرینی یک لیوان پر از شکر برابری می‌کند! با توجه به این مسئله می‌توان گفت که پخت انواع کیک‌‌ها و شیرینی‌های قنادی نیز با استفاده از گیاه استویا امکان‌پذیر است. روش دیگر مصرف استویا استفاده از خشک شده‌ی برگ‌‌ها برای درست کردن انواع کمپوت و مربا است. مربای استویا می‌تواند به عنوان یک چاشنی شیرین در وعده‌های صبحانه مورد استفاده قرار گیرد. در این حالت باید برگ‌‌ها را در یک ظرف پر از آب جوش ریخته و برای 24 ساعت درب آن را بسته نگاه داشت. پس از این مدت می‌توان از محلول موجود به عنوان محلول شیرین در تهیه‌ی مربا و کمپوت استفاده کرد.
استویا را از کجا می‌توان تهیه کرد؟
فروشگاه‌های اینترنتی تهیه کنید. البته باید توجه داشته باشید که در حال حاضر فروشگاه‌های اینترنتی متعددی گیاهاستویا را در سبد محصولات خود به فروش می‌رسانند اما تنها برخی از این محصولات ارگانیک و سالم هستند. محصول ارگانیک به محصولی گفته می‌شود که با روش‌های کاملاً طبیعی و مراقبت‌های زیاد رشد می‌کند و در فرآیند کشت آن از هیچ‌گونه سم شیمیایی استفاده نمی‌شود. در حال حاضر درصد بسیار کمی از محصولات کشاورزی در کشور به روش ارگانیک تولید می‌شوند و به همین خاطر پیدا کردن محصولات ارگانیک یکی از چالش‌های همیشگی افرادی است که به سلامتی خود اهمیت می‌دهند. اهمیت محصولات ارگانیک به دلیل طبیعی بودن آن‌هاست؛ شاید بتوان گفت یکی از عوامل مهمی که در بالا بردن آمار ابتلا به سرطان نقش دارد، همین سموم شیمیایی است که به منظور دفع آفات و بهینه کردن رشد محصولات کشاورزی به آن‌ها زده می‌شود؛ حقیقت آن است که این سموم اگرچه به دفع آفات و رد بهتر محصول کمک می‌کنند، اما به دلیل آن که به صورت بی‌رویه و بیش از حد مجاز مورد استفاده قرار می‌گیرند، ورودشان به بدن سبب فروپاشی بافت سلولی شده و سلامتی ما را به خطر می‌اندازد. اگر قصد خرید گیاه استویا یا هر محصول دیگری را دارید، حتماً محصولی را انتخاب کنید که به صورت ارگانیک کشت شده باشد. این کار نه تنها خطری را در برنخواهد داشت بلکه باعث می‌شود که از خواص محصول به صورت کامل بهره‌مند شوید.
جمع‌بندی
همان‌طور که در بالا توضیح داده شد، گیاه استویا یکی از گیاهان بومی آمریکای جنوبی بوده که خاستگاه اصلی آن کشور پاراگوئه است. نام‌های دیگر این گیاه شیرین برگ، شکربرگ و برگ عسلی هستند که همگی به خاطر شیرین بودن برگ‌های گیاه به آن اطلاق می‌گردند. میزان شیرینی برگ‌های استویا چند صد برابر شیرینی موجود در قند و شکر است و علیرغم این خاصیت، کالری آن تقریباً در سطح صفر است. قندی که در این گیاه وجود دارد، در زمره‌ی بهترین قندهای گیاهی محسوب می‌شود که مصرف آن عوارض خاصی را برای انسان‌های سالم به دنبال نداشته و به سلامت اعضای بدن کمک می‌کند. فواید گیاه استویا به دو دسته‌ی فواید جسمی و فواید پوستی تقسیم می‌شوند. فواید جسمی همان تأثیری است که استویا می‌تواند در پیشگیری از وقوع بیماری‌هایی مانند سرطان و یا بیماری‌های قلبی داشته باشد. همچنین این گیاه برای افرادی که قصد لاغری دارند نیز توصیه می‌شود؛ زیرا با ایجاد احساس سیری در فرد و بدون داشتن هیچ‌گونه کالری از افزایش وزن جلوگیری می‌کند. از جمله فواید پوستی استویا درمان اگزما و حساسیت‌های پوستی و همچنین از بین بردن لکه‌‌ها است؛ ضمن آن که استفاده از آن به عنوان ماسک صورت در ترکیب با شیر یا ماست باعث درخشان‌تر شدن پوست صورت گشته و به آن شادابی می‌بخشد. برگ‌های گیاه استویا را می‌توان هم به صورت خشک و هم به صورت تازه و سبز مصرف نمود. در حالت خشک می‌توان آن را به صورت پودر درآورده و به همراه خوراکی‌‌ها و نوشیدنی‌‌ها استفاده کرد. برگ استویا در حالت سبز نیز خاصیت شیرینی خود را دارد و می‌توان از جوشانده آن برای تهیه مربا یا کمپوت استفاده کرد. در تهیه‌ی گیاه استویا باید توجه داشت که محصولی را خریداری کنید که به صورت ارگانیک تولید شده باشد؛ در غیر این صورت ممکن است مصرف گیاه به دلیل سموم احتمالی موجود در آن عوارض نامطلوبی را به دنبال داشته باشد.
دیدگاه خود را بنویسید